De Wet Natuurbescherming en de Gedragscode Soortenbescherming Bosbeheer.

Bij boswerkzaamheden is in Nederland sinds 2017 de Wet Natuurbescherming van kracht. Deze omvat de oude Natuurbeschermingswet, de Boswet en de Flora- en Faunawet. Ook de soortenbescherming bij werkzaamheden in het bos is in de Wet Natuurbescherming geregeld. Er zijn in principe drie manieren om binnen de grenzen van deze wet te werken in het bos:

1. Door een ontheffing aan te vragen voor boswerkzaamheden bij het bevoegd gezag (vaak de betreffende provincie, soms de gemeente).
2. Door de Gedragscode Soortenbescherming Bosbeheer te volgen
3. Door gewoon rechtstreeks de wet te volgen.

1. ONTHEFFING
Via de websites van het provinciebestuur is een ontheffing voor boswerkzaamheden en/of houtoogst aan te vragen. Er zijn verschillen per provincie, maar over het algemeen is deze procedure omslachtig, tijdrovend en lang niet altijd succesvol. Zie vooral de websites van de verschillende overheden voor meer informatie hierover.   

2. GEDRAGSCODE
De VBNE (Vereniging van Bos en Natuurterrein Eigenaren heeft in 2022 een nieuwe (door de minister goedgekeurde) Gedragscode Soortenbescherming Bosbeheer opgesteld. Wanneer boswerk of houtoogst binnen deze Gedragscode worden uitgevoerd geldt een ‘vrijstelling van overtreding' van de verbodsbepalingen uit de Omgevingswet. Als je de regels van de Gedragscode volgt, ben je  dus beschermd bij onverhoopte overtreding van deze wet. De regels van de Gedragscode zijn uitvoeriger en gedetailleerder dan de Wet Natuurbescherming/Omgevingswet. Dit geldt bijvoorbeeld voor werken in de ‘broedperiode’. Dit is op grond van de Gedragscode niet toegestaan, maar de Omgevingswet zegt hier niets over.

De Gedragscode is dus zeker geen wetgeving. Werken buiten de Gedragscode is dus ook beslist geen overtreding. Wél kan het zo zijn dat een opdrachtgever van een aannemer of houthandelaar verlangt dat volgens de Gedragscode wordt gewerkt. 

Lees meer

3. WET NATUURBESCHERMING / OMGEVINGSWET 
In grote lijnen staat in deze wet dat:

1. Opzettelijke vernieling of beschadiging (van bijvoorbeeld nesten van vogels) verboden is.
2. Opzettelijke verstoring (van bijvoorbeeld vogels) verboden is, waarbij dit niet van toepassing is ‘indien de storing niet van wezenlijke invloed is op de staat van instandhouding van de desbetreffende vogelsoort’.

Artikel 3.1 Wet Natuurbescherming

1. Het is verboden opzettelijk van nature in Nederland in het wild levende vogels van soorten als bedoeld in artikel 1 van de Vogelrichtlijn te doden of te vangen.
2. Het is verboden opzettelijk nesten, rustplaatsen en eieren van vogels als bedoeld in het eerste lid te vernielen of te beschadigen, of nesten van vogels weg te nemen.
3. Het is verboden eieren van vogels als bedoeld in het eerste lid te rapen en deze onder zich te hebben.
4. Het is verboden vogels als bedoeld in het eerste lid opzettelijk te storen.
5. Het verbod, bedoeld in het vierde lid, is niet van toepassing indien de storing niet van wezenlijke invloed is op de staat van instandhouding van de desbetreffende vogelsoort.

Bij bosbeheer of houtoogst zal een verstoring in het algemeen niet leiden tot een wezenlijke bedreiging van (de instandhouding van) de soort. Uitzonderingen vormen mogelijk soorten waarvan slechts zeer geringe aantallen in Nederland voorkomen. 

Om binnen de Wet Natuurbescherming/Omgevingswet te blijven bij het werken in het bos is het dus vooral van belang om aan te kunnen tonen dat van opzet bij eventuele beschadiging of vernieling geen sprake is. Dit is aantoonbaar te maken door voorafgaand aan de oogst door een deskundige te laten controleren of de werkzaamheden uitgevoerd kunnen worden zonder risico op vernieling of beschadiging van bijvoorbeeld nesten. Deze werkwijze wordt in de praktijk inmiddels aangeduid als een ‘quickscan’.

In de bijlagen zijn een aantal voorbeelden van een quickscan/werkprotocol opgenomen. Voor meer achtergrondinformatie over deze voorbeelden, zoek gerust contact met het AVIH-kantoor: info@avih.nl of 030-6930040.  

Van belang is dat de quickscan wordt uitgevoerd door een onafhankelijk ecologisch deskundige. Dit is iemand met schriftelijk aantoonbare ervaring en specifieke ecologische kennis. Het inschakelen van een deskundig bureau geeft de beste garantie dat de quickscan goed wordt uitgevoerd. Verder is het belangrijk dat de resultaten van deze quickscan goed worden vastgelegd (opgeschreven en bewaard), zodat achteraf aangetoond kan worden dat er deskundig is geïnventariseerd en dat afdoende maatregelen zijn genomen om beschadiging of vernieling te voorkomen.

Door te werken met een quickscan kan de Wet Natuurbescherming/Omgevingswet worden gevolgd, zónder de verdergaande beperkingen van de Gedragscode Bosbeheer. Dit geldt bijvoorbeeld wanneer werken in de zomer voorkómt dat er beschadiging van de bosbodem optreedt. Het is van belang om vooraf goed af te wegen of een quickscan geschikt is onder de specifieke omstandigheden van een oogst. Werken met een quickscan kan in dat geval een beter alternatief zijn voor het werken met de Gedragscode Bosbeheer.  

Eind december 2024 is de Gedragscode Soortenbescherming Bosbeheer door de rechter ongeldig verklaard. Ook de oude Gedragscode is niet meer van kracht. Tot er een nieuwe Gedragscode is, verdient het aanbeveling om met een quickscan/werkprotocol te werken en dit extra zorgvuldig te bewaren. De AVIH onderhandelt mee over de nieuwe Gedragscode om maximaal ruimte te houden voor ongehinderde houtoogst in Nederland Voor meer informatie: volg de nieuwsbrieven van de AVIH.

Downloads:

• Format Quickscan FF
• Format Ecologisch Werkprotocol

De bovenstaande informatie is afgestemd met een ter zake deskundige jurist. Desalniettemin kunnen aan deze informatie geen rechten worden ontleend.